Co kupić, jaki sprzęt wybrać, co lepsze? – to pytania, jakie często dostaję na maila.
MorphOS można uruchomić na m.in. komputerach Apple; stwarza to sytuację, w której mamy do wyboru kilkanaście różnych modeli i może prowadzić do małego zamieszania.
Do wyboru mamy maszyny całkowicie „zamknięte” jak eMac i Mac mini G4 – rozbudowa jest możliwa, ale wiąże się z rozebraniem całego komputera. Mamy komputery pozwalające na dużą rozbudowę, takie jak Power Mac G4 i Power Mac G5 oraz przenośnego PowerBooka G4
Poniżej postaram się rozwiać wątpliwości, jakie mogą powstać przy zakupie komputera Apple, który ma działać z MorphOS.
W czym wybieramy ?
Zacznijmy może od komputerów „all-in-one”, które mają ograniczone możliwości rozbudowy przez użytkownika .
eMac
eMac posiada monitor kineskopowy o maksymalnej rozdzielczości 1024×768. W obudowie monitora zabudowana jest płyta główna, głośniki, napęd combo CD/DVD, dysk IDE 80 lub 160 GB – w zależności od modelu. W przypadku eMaca przy zakupie musimy pamiętać, iż tylko modele z procesorem PowerPC G4 1.25 i 1.42 GHz zadziałają z systemem MorphOS. Pozostałe modele eMaca nie są wspierane przez system MorphOS.
Konfiguracje, które wspiera MorphOS, przedstawiają się następująco:
– eMac – PowerPC 1.25 GHz, Radeon 9200 32 MB VRAM, max. 2 GB RAM, HDD 80-160 GB
– eMac – PowerPC 1.42 GHz, Radeon 9600 64 MB VRAM, max. 2 GB RAM, HDD 80-160 GB
Jeżeli ktoś zdecyduje się na zakup eMaca to najlepiej szukać wersji PowerPC 1.42 GHz, ze względu na kartę graficzną, która posiada 64 MB VRAM, ponieważ 32 MB VRAM może być w pewnych sytuacjach ilością niewystarczającą – np. duża ilość otwartych zakładek w Odyssey, „zaawansowane” wyświetlanie w MorphOS i t.d. Dodatkowo Radeon 9600 jest dużo szybszy od Radeona 9200.
Zaletą tego komputera jest jego kompaktowa budowa, niestety jest to również jego wada.
O ile rozbudowa pamięci RAM nie stanowi problemu – wystarczy odkręcić klapkę na dole obudowy (eMac obsługuje pamięci DDR – 400 MHz, w jednym gnieździe można obsadzić max 1 GB RAM; eMac posiada dwa gniazda RAM), to już wymiana dysku wiąże się z rozebraniem całego komputera. Dodatkowo trzeba pamiętać, że dyski w eMacu mają interfejs ATA/100, więc ciężko będzie znaleźć dyski o pojemności większej niż 500 GB. Drugim problemem jest wymiana napędu optycznego – musi być krótki, ponieważ model dłuższy się po prostu nie zmieści do obudowy, oczywiście napęd optyczny też musi posiadać interfejs IDE ATA/100.
Wadą jest monitor kineskopowy o rozdzielczości 1024×768, w dzisiejszych czasach to zdecydowanie za mało. O ile system wygląda w miarę rozsądnie, to jakakolwiek strona internetowa będzie w tej rozdzielczości wyglądać dziwnie. Dodatkowo dosyć skomplikowany proces wymiany dysku, powoduje, że lepiej unikać tego modelu.
Zalety eMaca:
+ kompaktowa obudowa
+ wbudowane głośniki oraz monitor
+ prosta rozbudowa pamięci RAM
Wady:
– brak możliwości wymiany karty graficznej
– wymiana dysku wymaga rozkręcenia komputera
– wymiana napędu optycznego wymaga rozkręcenia komputera
– monitor kineskopowy max. 1024×768
Mac mini G4
BYODKM – Bring Your Own Display Keyboard and Mouse (Przynieś Swój Własny Monitor, Klawiaturę i Mysz) – tak ten komputer nazwał Steve Jobs. Mac mini to najmniejszy z komputerów Apple. Do komputera musimy podłączyć własne peryferia, co jest zaletą, sami wybieramy sobie swój monitor, klawiaturę i mysz.
MorphOS działa na Mac mini G4:
– Mac mini G4 PowerPC G4 1.25 GHz, Radeon 9200 32 MB VRAM
– Mac mini G4 PowerPC G4 1.33 GHz, Radeon 9200 32 MB VRAM
– Mac mini G4 PowerPC G4 1.42 GHz, Radeon 9200 32 MB VRAM
– Mac mini G4 PowerPC G4 1.50 GHz, Radeon 9200 64 MB VRAM
W przypadku Maca mini najlepiej poszukać wersji z 64 MB VRAM, ponieważ po podpięciu komputera do monitora Full HD, 32 MB VRAM bardzo szybko stanie się wartością całkowicie niewystarczającą. W moim przypadku, po wgraniu MorphOS 3.9 na monitorze Full HD 24 MB VRAM jest zajęte od razu; podczas przeglądania internetu, uruchomieniu kilku programów (e-mail, IRC itd.) nawet 40-44 MB VRAM potrafi być zajęte.
Mac mini ma podobne wady jak eMac – w zasadzie nie mamy za dużych możliwości rozbudowy. Nawet rozbudowa pamięci RAM wiąże się z rozkręceniem komputera.
W przypadku Maca mini G4 maksymalna ilość pamięci RAM to 1 GB w postaci jednej kości DDR – 400 MHz, natomiast dysk to 2.5 IDE. Mac mini G4 posiada złącze IDE przeznaczone dla dysków 2.5”, które tak jak w przypadku eMaca, ogranicza nam możliwości zakupu dużych dysków.
Istnieje na szczęście możliwość obejścia tego problemu poprzez zastosowanie różnego rodzaju adapterów np. „Delock IDE 44 to mSata”, który to pozwala na zainstalowanie dysku SSD mSata w Macu mini G4. Oczywiście polecam takie rozwiązanie, ponieważ pomimo tego iż Mac mini G4 posiada złącze ATA/100, to dysk SSD podpięty przez adapter jest i tak dużo szybszy niż jakikolwiek dysk talerzowy ATA/100.
Mac mini PowerPC G4 1.5 GHz z Radeonem 9200 64 MB VRAM to, moim zdaniem, idealny komputer dla osób, które nie chcą lub nie mają potrzeby wymiany komponentów w komputerze.
Po zakupie można wymienić dysk np. na SSD w adapterze, rozbudować RAM i mamy wspaniały malutki komputerek, który pozwoli nam bezstresowo cieszyć się MorphOS-em.
Zalety:
+ mała obudowa
+ mały pobór mocy
+ możliwość podłączenia dowolnego monitora
Wady:
– zerowa możliwość rozbudowy
– skomplikowany proces wymiany dysku IDE
– utrudniony proces wymiany RAM
Mac mini oraz eMac mają wspólne cechy: trudno je rozbudować; zaletą jest fakt, że zabierają niewiele miejsca na biurku.
Oprócz komputerów „zamkniętych” MorphOS można zainstalować na komputerach Power Mac G4/G5, które można w zasadzie dowolnie rozbudować.
Power Mac G4
Power Mac G4 to komputer, który nie ma tak małej i kompaktowej obudowy jak Mac mini G4.
Mają one dosyć duże obudowy i są ciężkie – niektóre mogą ważyć nawet 15 kg. Istotną wadą niektórych modeli jest bardzo głośny zasilacz, który podczas normalnej pracy zachowuje się jak startujący odrzutowiec – i nie jest to przesada, niestety, niektóre modele są nieznośnie głośne. Wymagana jest skomplikowana procedura wymiany wiatraków w zasilaczu jak i w samym komputerze.
Podczas zakupu Power Maca G4 musimy pamiętać, że Power Mac G4 PCI nie jest obsługiwany przez MorphOS (nie jest to problem, ponieważ Power Mac G4 PCI posiada procesor 350 MHz lub 400 MHz, więc i tak są za wolne do większości zastosowań); trzeba też pamiętać, że jedynie karty ATI Radeon są wspierane w systemie MorphOS, więc wszelkie konfiguracje z kartami GF 2 MX, GF 4 MX, GF 2/4 Titanium itd. NIE DZIAŁAJĄ z MorphOS-em, także karty AGP dla komputerów PC nie zadziałają, musi być wersja dla Apple PowerPC, lub musimy przeflashować karty z odpowiednim Firmware (Flashowane karty czasami działają niepoprawnie – o tym też trzeba pamiętać).
MorphOS można zainstalować na następujących komputerach Power Mac G4:
Modele na których zadziała MorphOS – jednak są za wolne do większości zastosowań
– Power Mac G4 AGP – 400-500 MHz – max. 2 GB RAM – SDRAM
– Power Mac G4 Gigabit 400 MHz – max. 2 GB RAM – SDRAM
– Power Mac G4 Gigabit DualProcessor 450-500 MHz – max. 2 GB RAM – SDRAM
– Power Mac G4 DigitalAudio 466-733 MHz – max. 1.5 GB RAM – SDRAM
– Power Mac G4 QuickSilver 733 Mhz -1.0 GHz – max. 1.5 GB RAM – SDRAM
– Power Mac G4 MDD Dual Procesor 867- 933 MHz
Modele na których zadziała MorphOS i są wystarczająco szybkie do większości zastosowań
– Power Mac G4 MDD 1.0 GHz-1.25 GHz – max. 2 GB RAM – DDR 400
– Power Mac G4 MDD Dual Procesor 1.0-1.42 GHz – max. 2 GB RAM – DDR 400
– Power Mac G4 FW800 Dual Procesor – 1.0-1.42 GHz – max. 2 GB RAM – DDR 400
Osobiście polecam komputery z procesorami G4 1.25 GHz i wyższe, nie ma sensu szukać komputera słabszego od 1.25 GHz. O ile sam system działa całkiem sprawnie na PowerPC G4 500 MHz, to już niektóre aplikacje wymagają dużej więcej mocy niż on potrafi dać; np. Mplayer na PowerPC G4 500 MHz ma problemy z odtworzeniem filmów HD Ready, Odyssey i strony działają przeraźliwie wolno i t.d.
Niektóre modele Power Mac G4 wyposażone są w karty ATI Radeon 7500 32 MB VRAM – warto je od razu wymienić na coś lepszego np. ATI Radeon 9000 64 MB VRAM, a najlepiej ATI Radeon 9600 64/128 MB VRAM. Pamiętajmy tylko, że Power Mac G4 posiada AGP x 4, natomiast ATI Radeon 9600 powstał dla G5, który ma AGP x8 – więc w takiej sytuacji trzeba zakleić piny na karcie Radeon 9600.
Power Mac G4 ma duże możliwości rozbudowy – w moim komputerze posiadam kartę Radeon 9600XT 128 MB VRAM, 2 TB dysk SATA, kontroler PCI SATA, SoundBlaster Live!, kartę NEC USB 2.0, wszystko to jest bezproblemowo obsługiwane przez MorphOS 3.9.
Power Mac G4 ma miejsce na 4 dyski twarde, oraz na dwa napędy optyczne, cztery złącza PCI – chyba każdemu powinna wystarczyć taka możliwość rozbudowy komputera.
Power Mac G4 (MDD) posiada trzy gniazda ATA – jedno ATA/100, jedno ATA/66, oraz jedno ATA33 bez DMA , do tego złącza zazwyczaj podpięty jest napęd optyczny.
Przy zakupie tego modelu, polecam przepiąć napęd optyczny do gniazda ATA/66, a dyski podłączyć bezpośrednio do karty PCI SATA . Jeżeli nie interesują nas dodatkowe karty, to dyski z systemem powinny być podłączone do gniazda ATA/100.
MorphOS działa na komputerach Dual Procesor (DP) ale wykorzystuje tylko jeden procesor
Zalety:
+ ogromne możliwości rozbudowy
+ łatwa rozbudowa
Wady:
– niektóre modele posiadają bardzo głośny zasilacz
– duże obudowy
– ciężkie obudowy
Power Mac G4 można polecić każdemu, kto oczekuje troszkę więcej swobody przy konfigurowaniu swojego komputera.
Power Mac G5
Demon w porównaniu z poprzednikami, zarówno jeżeli chodzi o prędkość procesora jak i pobór mocy. Występuje w wielu wersjach, ale system MorphOS wspiera tylko model A1047. Jak poznać jaki to model? Prosto, A1047 nie posiada pamięci DDR2 oraz gniazd PCI-Express.
MorphOS działa na następujących modelach:
– Power Mac G5 (PCI) – 1.6 GHz, 1.8 GHz
– Power Mac G5 DP (PCI) – 1.8 GHz, 2.0 GHz
– Power Mac G5 DP (PCI-X) – 1.8 GHz, 2.0 GHz, 2.3 GHz, 2.5 GHz, 2.7 GHz
Power Mac G5, tak jak i Power Mac G4, posiada duże możliwości rozbudowy.
W najsłabszej możliwej wersji (Power Mac G5 (PCI) – 1.6 GHz) można zainstalować maksymalnie 4 GB RAM DDR – 400 MHz; jest to zdecydowanie więcej niż MorphOS potrafi obsłużyć (na chwilę obecną widzi ok. 1.8 GB RAM w Power Macu G5), w nowszych modelach można wsadzić nawet 8 GB RAM, jednak taka ilość pamięci przydaje się w systemie MacOS 10.5.8.
Dodatkową zaletą jest fakt iż PowerMac G5 wyposażony jest w kontroler Sata/150, przez co odpada obowiązek stosowania różnego rodzaju adapterów jak w przypadku np. Power Maca G4, same dyski działają też szybciej niż w przypadku interfejsu ATA/100, które znajdują się w pozostałych komputerach. Power Mac G5 można polecić dla osób, których nie interesują kompromisy – ma być szybko. Power Mac G5 2.0 GHz jest prawie trzy razy szybszy od Power Maca G4 1.42 GHz (sprawdziłem pod MacOS 10.5.8 programem CineBench – Power Mac G4 ma 0.27 pkt, G5 – 0.71).
Przy zakupie Power Maca G5 uważałbym na model z chłodzeniem wodnym, często ten typ chłodzenia potrafi wylać, niszcząc cały komputer.
MorphOS działa na komputerach Dual Procesor (DP) ale wykorzystuje tylko jeden procesor
Zalety:
+ Kontroler SATA/150
+ USB 2.0
+ AGP x8
+ Duża prędkość
Wady:
– ogromne zapotrzebowanie na prąd
– problemy z układem chłodzenia w wersji 2.5 GHz i 2.7 GHz
PowerBook G4
Jak ktoś chciał mieć laptopa z MorphOS-em, to PowerBook jest dla niego.
PowerBook G4 występuje w kilku wersjach, MorphOS nie zadziała na PowerBooku G4 z serii Titanium; tylko seria Aluminium jest zgodna z MorphOS. Dodatkowo w PowerBooku G4 Aluminium występują modele z kartą nVidia GeForce, więc te modele też nie zadziałają z MorphOS-em. Generalnie, PowerBooki G4 Aluminium 12” nie są wspierane przez MorphOS; modele 15” oraz 17” mają wsparcie MorphOS-a.
Zaletą PowerBooków jest ich karta graficzna; laptopy są wyposażone w Radeona 9600M lub 9700M oraz posiadają 64 MB lub 128 MB VRAM. PowerBook G4 wyposażony jest w napęd Combo DVD/CD (pozwala nagrać CD, natomiast w przypadku DVD potrafi tylko odczytać).
Wadą tych laptopów jest tzw. „Narcoleptic Aluminum Powerbook Syndrome” – oznacza to, że czasami laptop sam z siebie przechodzi w stan uśpienia, nawet jeżeli jest używany, niezależnie od poziomu naładowania baterii.
Drugą wadą PowerBooków G4 jest fakt, że niektóre modele miały problem z jednym z gniazd pamięci RAM, tzw. „lower RAM module” – problem ten powoduje sytuacje, że komputer widzi tylko jedno gniazdo, więc nawet jeżeli mamy zainstalowane 2 x 1 GB RAM, to komputer i tak zobaczy 1 GB.
MorphOS jest w stanie zobaczyć max. 1.5 GB RAM, więc nie jest to wielka strata, ale tak czy inaczej w przypadku Odyssey RAM-u nigdy dość. W przypadku MacOS 10.5.8, 2 GB RAM pozwala na zdecydowanie płynniejsze działanie niektórych aplikacji np. LeopardWebKit czy Photoshop.
PowerBook pozwala na prostą wymianę pamięci RAM, jednak wymiana dysku jest bardzo skomplikowana, trzeba rozkręcić cały komputer. Dodatkowo trzeba pamiętać, że zastosowany jest dysk 2.5” ATA/100. Rozwiązaniem może być wspominany już adapter Delock IDE to mSata. Można też skorzystać z adapterów „no name” – osobiście używam takiego „chińczyka” z dyskiem Plextor 128 GB.
Po zakupie PowerBook G4, polecam wymienić oryginalny dysk HDD na SSD; prędkość wczytywania programów nawet w przypadku MorphOS wzrasta drastycznie w porównaniu do dysku mechanicznego.
iBOOK G4
Najmniejszy z laptopów na których chodzi MorphOS. iBook G4 występuje w wersji z matrycą 12” oraz 14”. Zaletą tego komputera są jego rozmiary – 12” matryca to naprawdę niewiele i bardzo łatwo się taki komputer przenosi.
Wadą są niewielkie możliwości rozbudowy. iBook G4 występuje w kilku różnych wersjach:
– PowerBook 6.3 (model 2003 r.) – czyli wersje z CPU PPC G4 – 800-933 MHz, posiadają wlutowaną pamięć RAM – 128 MB DDR1, można ją rozszerzyć o kolejne 1 GB co da maksymalnie 1.12 GB RAM
– PowerBook 6.5 (model 2004 r.) – czyli wersje z CPU PPC G4 – 1-1.3 GHz – posiada wlutowane 256 MB RAM – maksymalny rozmiar pamięci to 1.2 GB RAM DDR1
– PowerBook 6.7 (model 2005 r.) – wersje z CPU PPC G4 – 1.33-1.42 GHz – posiada wlutowane 512 MB RAM – maksymalny rozmiar pamięci to 1.5 GB RAM DDR1
Najbardziej opłacalną wersję jest iBook G4 (late 2005), ponieważ posiada on 512 MB RAM wlutowane na płycie z możliwością rozszerzenia do 1.5 GB RAM, co na chwilę obecną jest w zasadzie maksymalną wartością, którą jest w stanie zaadresować MorphOS.
Dodatkową zaletą jest wyposażenie modelu 6,7 w kartę Radeon 9550, gdzie wcześniejsze modele wyposażone są w Radeona 9200; wszystkie modele iBook G4 posiadają 32 MB VRAM, niezależnie od karty graficznej.
Wadą iBook G4 jest matryca, która posiada rozdzielczość 1024×768, dla MorphOS-a wystarczy, ale niestety przeglądanie stron www w takiej rozdzielczości nie jest najprzyjemniejsze.
Po zakupie tego modelu polecam od razu wymienić dysk twardy, ponieważ oryginalne dyski są bardzo powolne (są to dyski IDE 4200 obr/min), najlepiej na SSD.
PODSUMOWANIE
Podsumowując , nie polecam zakupu komputerów eMac, mimo iż są to komputery All-in-One, zabierają niewiele miejsca na biurku itd, to niestety, posiadają one stary monitor kineskopowy o niskiej rozdzielczości (1024×768), dodatkowo często te monitory są „wypalone”.
Mac mini G4 są idealne dla osób, które szukają komputera, małego, cichego i energooszczędnego, i nie są ważne dla nich niewielkie możliwości rozbudowy. Zaletą tego komputera jest możliwość podłączenia w zasadzie dowolnego monitora, klawiatury i myszy.
PowerMac G4/G5 to komputery dla osób które wymagają od komputera w zasadzie nieograniczonych możliwości rozbudowy.
Na końcu mamy PowerBook G4 – idealne komputery dla osób, które chcę mieć mocniejszy sprzęt (Radeon 9600M jest mocniejszy od 9200 z Mac mini G4), a jednocześnie nie interesują ich duże „skrzynki” w postaci Power Maców G4/G5.
Mam nadzieję, że to pomoże w wyborze komputera dla MorphOS-a.
’trOLLO’ – Amiga NG (4) 3/2018
