Prawie trzy lata, ponad 1000 dni!.. Tyle trzeba było czekać na kolejną wersję MorphOS-a.
Czy warto było? Przekonamy się.
Co się zmieniło ?
Zmian jest dużo, dlatego opis podzielimy na dwie części. Pierwsza obejmie zmiany w obsługiwanym sprzęcie, druga obejmie zmiany w samym systemie.
HARDWARE
Najważniejszą nowością w MorphOS 3.10 jest wsparcie AmigiONE X5000. Trzeba jednak pamiętać, że na chwilę obecną (3 maj 2018) MorphOS nie wspiera kart Radeon HD 77×0, które są sprzedawane w zestawie z AmigąONE X5000. Wystarczy jednak zmienić kartę na tą obsługiwaną przez system i można cieszyć się MorphOS-em na X5000.
A jest z czego wybierać. W MorphOS 3.10 dodano obsługę ponad 60 nowych kart graficznych:
Wsparcie 2D wraz z Overlay:
- RV600 – HD 2900GT, HD 2900PRO, HD2900XT
- RV610 – HD2350, HD2400, HD2400 Pro, HD2400 XT
- RV620 – HD3450, HD3470, HD3550, HD3570
- RV630 – HD2600, HD2600 Pro,HD2600 XT, HD3610
- RV635 – HD3650, HD3730, HD3750, HD4580
- RV670 – HD3830, HD3850, HD3870
- RV710 – HD4350, HD4550, HD4570
- RV730 – HD4670
- RV740 – HD4750, HD4770
- RV770 – HD4810, HD4830, HD4850, HD4870
- RV790 – HD4860, HD4890
Wsparcie 2D bez Overlay:
- Radeon HD5450, HD6350, HD7350, HD8350, R5 210
- Radeon HD5550, HD5570, HD5610, HD5670, FirePro 3D V3800, FirePro 3D V4800
- Radeon HD5750, HD5770, HD6750, HD6770
- Radeon HD5830, HD5850, HD5870, HD5870 Eyefinity Edition
- Radeon HD6450, HD7450, HD7470, HD8450, HD8470, HD8490, R5 220, R5 230, R5 235, R5 235X
- Radeon HD6570, HD6670, HD7510, HD7570, HD7670
- Radeon HD6790, HD6850, HD6870
Jest to także doskonała wiadomość dla użytkowników MorphOS i SAM460ex, ponieważ wszystkie wyżej wymienione karty posiadają złącze PCIe, więc nie powinno być problemów z podłączeniem tych kart do SAM460ex.
Oczywiście trzeba też wspomnieć, że żadna z tych kart nie posiada, na chwilę obecną, wsparcia 3D oraz to, że MorphOS dalej ma problemy z zaadresowaniem pamięci powyżej 256 MB VRAM na GPU.
No ale co to jest ten Overlay? Tłumacząc bardzo krótko oraz bardzo, bardzo prosto. Jest to sposób przetwarzania klatki obrazu Video przez GPU. GPU wczytuje obraz (klatkę Video) do specjalnego cache, gdzie następuje od razu obróbka tej klatki przez wyspecjalizowane sprzętowe instrukcje zawarte w GPU (skalowanie, obrót itd.), następnie obrobiona klatka jest od razu wyświetlana. W przypadku Overlay, CPU nie bierze w ogóle udziału w obróbce materiału Video; karta która nie posiada wsparcia Overlay, zrzuca całą obróbkę klatki Video na CPU.
Taki sposób wyświetlania obrazu Video pozwala nawet na, w teorii, słabych konfiguracjach obejrzeć film w np. HD 720p.
Na moim G4 1.5 GHz YouTube po wybraniu opcji FullScreen pozwala obejrzeć płynnie film w rozdzielczości HD 720p. Przykładem może być też program MPlayer, który po wybraniu opcji Overlay może wyświetlić film w rozdzielczości HD 720p przy średnim obciążeniu procesora (G4 1.5 GHz) na poziomie 65-70 % (oczywiście wszystko zależy od kodeka i kompresji filmu); przy wyłączonej opcji Overlay ten sam film zabiera 100% CPU i nie da się go obejrzeć.
Oprócz kart graficznych, MorphOS 3.10 dostał nowe sterowniki do:
- kontrolerów SATA PCIe opartych na chipie SiL3132
- kart sieciowych opartych na chipie RTL8168 oraz RTL8029
- kart muzycznych na chipie CMI8738 oraz Envy24HT
- skanerów z chipami Genesys, oraz modele GT68xx, Sm3840, Lexmark, HP3500, HP5590 i inne
- w Power Macach G5 drugi procesor jest wyłączony, co pozwala na zredukowanie poboru energii oraz zmniejszenie temperatury na procesorze. W moim G5 Dual 2.0 GHz, w MorphOS 3.10 temperatura oscyluje w granicach 56-58 stopni, gdzie wcześniej miałem ok. 75 stopni.
Gracze ucieszą się z pełnego wsparcia przez MorphOS 3.10 pada z XboxOne oraz Dualshock 4 – ale UWAGA, DualShock4 tylko w wersji CUH-ZCT2E (czyli druga wersja pada PS4, ta z „paskiem” na touchpadzie); wersja CUH-ZCT1E jest błędnie rozpoznawana przez MorphOS, przez co nie zawsze da się poprawnie skonfigurować pad z np. emulatorami konsol.
Najciekawszą, moim zdaniem, zmianą w MorphOS 3.10 jest nowy tryb pracy USB tzw. izochroniczny transfer USB. Co to oznacza dla nas użytkowników? Potencjalnie bardzo dużą wygodę, ponieważ teraz mamy możliwość podłączenia do MorphOS-a 3.10 kart muzycznych USB, słuchawek USB, głośników USB itd.
Z ciekawości podłączyłem do komputera słuchawki SONY PLAYSTATION WIRELESS HEADSET 2.0, po chwili w AHI pojawiły się słuchawki, wybrałem odpowiedni tryb pracy AHI i po uruchomieniu swojego ulubionego programu do muzyki (SongPlayer) mogłem bez problemu używać słuchawek. Tak samo jest z różnymi „kartami” USB, czy adapterami USB. Podłączyłem adapter UNITEK Y-247A i tak jak w przypadku słuchawek PlayStation, AHI po chwili wykrył kartę UNITEK, ustawiłem tryb pracy i muzyka zaczęła grać.
Sam system widzi też ok. 200 MB RAM więcej. W moim Power Macu G4 przy 2 GB RAM (chodzi o fizyczną wielkość pamięci włożonej do komputera), MorphOS 3.10 widzi ok. 1.7 GB RAM, gdzie wcześniej było ok 1.5 GB.
To wszystkie najważniejsze zmiany „sprzętowe” jakie zaszły w MorphOS-ie.
SOFTWARE
Zmiany w samym systemie są nie mniej imponujące.
Opis zmian można zacząć od drobnostek, takich jak:
- zmiana grafiki w ekranie powitalnym podczas instalacji MorphOS 3.10
- zmiana utworu powitalnego oraz czcionki ekranowej
- zmiana ikon na belce tytułowej
- zmiany ikon niektórych programów np. Grabber
Sam program (Grabber) ma możliwość umieszczenia ikony na górnej belce, z której to możemy wybrać różne opcje, np. możliwość zaznaczenia tylko wycinka ekranu jaki chcemy mieć na screenshocie, itp. - mamy nowy program pchełkę – Clock – który posiada sześć wbudowanych skórek, idealne rozwiązanie dla osób lubiących upiększać swój system
- dodano nowy program Audio Record, który pozwala nam nagrywać Audio z dowolnego źródła – program bez problemu współpracuje z SONY PLAYSTATION WIRELESS HEADSET 2.0 . Wystarczy wybrać w AHI odpowiedni tryb pracy.
- dodano program MIDI Piano – do obsługi klawiatur MIDI USB
- dodano nowe skórki:
● Albulus
● Ater
● Niteo
● Origo
Zmiany dotknęły także MUI. Od teraz mamy w MUI od razu skonfigurowane ustawienia odpowiadające wybranym skórkom, więc nie musimy mozolnie wszystkiego zmieniać – ale jak chcemy to oczywiście jest taka możliwość.
Jak już jesteśmy przy zmianie wyglądu systemu, to warto wspomnieć o dodaniu obsługi ikon SVG.
Wystarczy ściągnąć z internetu interesujące nas ikony, zmienić nazwę rozszerzenia na *.info i można takie ikony używać z MorphOS-em. Teraz przesuwanie ikonek nabiera nowych kolorów i kształtów.
W systemie znalazły się też poważniejsze zmiany:
- FlowStudio – narzędzie dla programistów. Jest to edytor, który zastępuje Scribble
- dodano automatyczną zmianę czasu na letni – DST (Daylight Saving Time). Wcześniej trzeba było ręcznie zmieniać czas w MorphOS.
- W MorphOS-ie 3.10 poprawiono sposób w jaki system przechowuje informacje o dacie oraz godzinie. Teraz nie koliduje on z innymi systemami.
We wcześniejszych wersjach MorphOS-a data i czas były przechowywane w nietypowy sposób, co powodowało różne problemy przy logowaniu do innych systemów operacyjnych. Mimo iż MorphOS pokazywał poprawną godzinę, to po zalogowaniu do np. MacOS X, zegar zawsze pokazywał czas o godzinę lub dwie do przodu. W MorpOS-ie 3.10 naprawiono ten błąd i teraz zmiana systemu operacyjnego nie powoduje problemów z zegarem. - Zegar na belce systemowej został także zmieniony i posiada teraz kalendarz, wystarczy kliknąć na zegar i pojawia się nam kalendarz.
Najważniejszą, przynajmniej dla mnie, zmianą w MorphOS 3.10, jest poprawione Odyssey 1.24.
Numeracja sugeruje, że nie jest to nowe Odyssey, tylko stare z wprowadzonymi zmianami.
Zmiany są niewielkie ale zauważyłem, że:
- niektóre strony szybciej się wczytują np. wp.pl, benchmark.pl
- YouTube można uruchomić w trybie FullScreen nawet w 720p na PPC G4 1.33 GHz (testowane na iBooku G4 1.33 GHz)
- po zamknięciu Odyssey pamięć RAM jest zwalniana – wcześniej zdarzało się, że nie do końca cały RAM został zwolniony
- Odyssey szybciej startuje
- zmieniono ikony w samym Odyssey oraz grafikę na ekranie startowym
Nie zmienia to oczywiście faktu, że wiele stron w dalszym ciągu działa źle – np. Facebook źle wyświetla grafiki, które nachodzą na siebie, przez co portal ten na Odyssey jest w zasadzie nieużyteczny. Niektóre strony w ogóle się nie wyświetlają np. Google Maps, natomiast nasze rodzime Allegro albo wiesza Odyssey, albo wczytuje się źle, przez co nie da się korzystać z tego portalu.
To oczywiście nie wszystkie zmiany, jakie znalazły się w MorphOS 3.10. Uaktualniono Reggae, MUI, dodano wiele nowych klas MUI, poprawiono wiele bibliotek, usunięto wiele drobnych błędów, dodano Trashcan itd.
JAK TO DZIAŁA ?
Działa lepiej – tak można by podsumować MorphOS 3.10.
Z punktu widzenia zwykłego szarego użytkownika, zauważyłem, że system wczytuje się szybciej (PowerBook G4 SSD 120 GB).
Odyssey startuje szybciej, przeglądanie stron jest szybsze.
Czasami gram na różnych emulatorach konsol, więc możliwość poprawnej konfiguracji Pada PS4 była dla mnie bardzo pozytywnym zaskoczeniem, a same emulatory działają jakby sprawniej. Emulator PSX pod MorphOS 3.9 czasami potrafił zgubić synchronizację Audio-Video w niektórych grach (np. Gran Turismo), teraz tego problemu nie ma, dodatkowo wydaje się, że spadło obciążenie CPU podczas gry.
W przypadku Power Mac G4, dyski podpinam poprzez kartę PCI Sil 3512, zauważyłem, że w tym przypadku nieznacznie wzrósł transfer z dysku – WD1002FAEX SATA 600 – wcześniej transfer wynosił ok 85-90 MB/s, teraz ok 95-100 MB/s, wg benchmarka wbudowanego w MorphOS . Nie wiem czy jest to czysty przypadek, czy może rzeczywiście wraz z dodaniem sterowników do nowych kontrolerów SATA, poprawiono poprzednie sterowniki.
MorphOS 3.10 testowałem na:
iBook G4 – 1.33 GHz, 1.5 GB RAM, HD 120 GB
PowerBook G4 – 1.5 GHz, 1 GB RAM, SSD 120 GB
Power Mac G4 MDD – 1.25 GHz, 2 GB RAM, 1 TB HDD SATA
Power Mac G5 – Dual 2.0 GHz, 2 GB RAM, HDD 2 x 2 TB SATA
Na chwilę obecną, MorphOS 3.10 potrzebuje nowej przeglądarki Odyssey, niestety, powtórzę to po raz kolejny, ale moim zdaniem, w dzisiejszych czasach, system bez w miarę nowoczesnej przeglądarki nie nadaje się do niczego.
Uważam jednak, że jest wiele powodów do radości, ponieważ wraz z premierą nowego MorphOS-a, pojawiają się nowe aplikacje, które od kilku lat nie były aktualizowane np. emulator Nintendo FCEU doczekał się ostatnio aktualizacji do wersji 1.7.
Pojawiają się zupełnie nowe programy, jak IRIS – nowoczesny klient pocztowy. Jest więc na co czekać, a wkrótce pewnie pojawi się MorphOS 3.11 – który przyniesie nam tradycyjnie, kolejne poprawki.
A tymczasem… wracam do dalszej zabawy z MorphOS 3.10.
Dziękuję ‘stefkosowi’ oraz ‘Deez-BB’ za pomoc w pisaniu artykułu.
’trOLLO’ – Amiga NG (4) 3/2018